[RasitTunca]

   

Yunan Mitolojisinde Tanrılar

Mitolojik tanrılar, genellikle fanilerle pek karışmamış, ayrı ve saf bir soydan gelen, doğa olaylarını yönetip insanların kaderini tayin eden, ölümsüz, doğaüstü varlıklardır. Tanrılar, erkek, dişi, çok cinsiyetli veya cinsiyetsiz olabilirler. Tanrıların dişi olanları "tanrıça" olarak nitelendirilir; "tanrı" denilenlerse çoğunlukla erkek olmakla birlikte bu bir şart değildir. Yunan mitolojisinde tanrıların kimisi doğrudan doğruya belirli bir şeyin kişileşmiş halidir. Örneğin Uranos gökyüzünün, Helios güneşin, Thanatos ölümün, Hypnos ise uykunun temsilidir. Kimi tanrılar ise bir şeyin temsili, ete kemiğe bürünmüş hali değil de o şeyin (mesela bir şehrin, halkın, kurumun, mesleğin, değerin vb.) koruyucusu, gözeticisi durumundadırlar. Örneğin demirci tanrı Hephaistos'a, tanrıça Athena ile birlikte, zanaatkarların koruyucusu gözü ile bakılır. Kimi tanrıların fonksiyonu ise bu kadar basit değildir. Örneğin tanrıların en hızlısı, en kurnazı olduğu söylenen haberci ve mucit Hermes, aynı zamanda hem hırsızların ve kumarbazların hem de tüccarların ve atletlerin tanrısı olabiliyor.

Yunan mitolojisinde tanrılar arasında belirli bir hiyerarşi bulunur, çünkü mitolojik tanrılar büyüklük veya güç bakımından birbirleriyle eşit değildirler. Kendisini tahttan indirecekler korkusuyla öz çocuklarını doğar doğmaz yutan babası Titan Kronos'un (zaman) elinden, daha doğrusu "midesinden" kurtulmayı başaran Zeus, onu bir de savaşta mağlup edince tanrıların kralı olmaya hak kazanmıştır. Bu yüzden, tanrıların mekanı olan Olympos dağının zirvesinde, yani kendisinin yanında hangi tanrıların bulunacağına karar verecek olan Zeus'tur. Benzer şekilde Zeus, bir tanrıyı görevinden alıp o görevi bir başka tanrıya verebilir, hatta ölümlü birine ölümsüzlük bahşederek onu hizmetine sokabilir. Fakat Zeus bu tür sorunlarla fazlaca uğraşmak zorunda kalmaz, bir yerde her şeyin sahibi olmanın tadını çıkarır. "Kral" ya da "baba" olmanın hakkını sorumluluk anlamında verdiği gibi, gönül işlerine ayıracak vakit de bulur.
Yunan Mitolojisi Tanrı isimleri

Aşağıdaki listede Yunan mitolojisi tanrıları isimleri ile birlikte verilmiştir.

Eski Yunan Tanrıları

Eski Yunan tanrıları deyişi ile burada Yunan mitolojisine göre evrenin başlangıcında ortaya çıkmış, en eski ve ilk tanrıları (primordial deities) kast ediyoruz. Bu tanrılara dair bilgilerimizin başlıca kaynağı Hesiodos'un Kozmogoni adlı sözlü edebiyat eseridir.

  Khaos Evren meydana gelmeden önceki maddesiz, şekilsiz boşluk. İlk varlıklar bu "kaos"tan türer.
  Gaia Yeryüzünün kişileşmişi olan tanrıça; Yunan mitolojisinin "toprak ana"sı. Khaos'tan türemiş ilk varlıktır.
  Tartaros (Tartarus) Khaos'tan türemiş ikinci varlık, yerin yedi kat dibini, cehennemi temsil eden Tartaros'tur.
  Eros Varlıkları meydana getirici "aşk" veya aşk tanrısı olan Eros, Khaos'tan türemiş üçüncü varlıktır.
  Erebos Khaos'tan türemiş dördüncü varlık, "koyu karanlık" anlamındaki Erebos'tur; toprak altının karanlığını temsil eder.
  Nyx (Nyks,Niks) Khaos'tan türemiş tanrıça Nyx "gece" demektir ve geceyi temsil eder.
  Uranos Gaia'nın kendi kendine meydana getirdiği bir tanrıdır, "gökyüzü"nü temsil eder.
  Pontos Gaia'nın kendi kendine meydana getirdiği bir tanrıdır, denizleri temsil eder.
  Ourea Gaia'nın kendi kendine meydana getirdiği on adet dağı temsil eden tanrı veya tanrıçalardır.
  Typhon (Tifon) Gaia ile Tartaros'un oğlu, Yunan mitolojisindeki tüm canavarların (Kerberos, Orthros, Ladon, Chimera, Hidra vb.) ilk örneği, babası ve en tehlikelisi. Yarı insan yarı yılan bu dev canavar, Zeus tarafından Etna Yanardağının dibine gömülmüştür. Karısı ise yine kendisi gibi yarı yılan yarı insan olan canavar Ehidna'dır.
  Aether Nyx ile Erebos'un oğlu, göklerin en üst katındaki ışıltılı, tanrısal havayı, ışığın tözünü temsil eden tanrı.
  Hemera Nyx ile Erebos'un kızı, günü temsil eden tanrıça.
  Kharos Nyx ile Erebos'un oğlu, yeraltı tanrısı Hades'in ve Ölüler Ülkesinin kayıkçısı. Yeni ölmüş olanların ruhlarını Styx ve Acheron (veya Akheron) nehirlerinden karşıya geçirmekle yükümlüdür.
  Thalassa Aether ile Hemera'nın kızı, deniz tanrıçası. Rodos Adası halkının mitolojik anasıdır.
  Ananke Zorunluluk ve kader tanrıçası. Orfik yaratılış mitine göre, Khaos'u ve evreni Kronos (zaman) ile Ananke'nin (zorunluluk) birleşmesi meydana getirmiştir.
  Phanes (Protogonos) Orfik kozmogonide Kronos (zaman) ile Aether'in birleşmesinden meydana gelen Kozmik Yumurtadan çıkan ilk varlıktır (ilk doğan, yani protogonus). Işığın tanrısı Phanes, Erikapaeos (güç) ve Metis (düşünce) gibi adlarla da bilinir. Protogonus, "hayat verici aşk" olarak, ayrıca Eros ile de özdeşleştirilmiştir.
  Hydros Orfik kozmogonide Khaos'tan türemiş olan ilk su.
  Thesis Orfik kozmogonide Khaos'tan Hydros ile birlikte türemiş olan, doğa (Physis) ile ilişkili dişi varlık. Hydros ve Thesis'in birlikteliğinden Gaia (yeryüzü) meydana gelmiştir.
  Physis (Phusis) Orfik kozmogonide doğa tanrıçası; bazen hem erkek hem dişi sayılmıştır.
  Tethys Orfik kozmogonide tatlı su akışının ilk örneği olan tanrıça; kocası Okeanos ile birlikte tüm nehir, pınar ve bulutlara sularıyla can verirler.
  Nesoi Orfik kozmogonide adaların ilk örneği olan tanrıçalar; Callimachus'a göre, bunlar Poseidon'un yabasıyla karadan kopartarak denize yerleştirdiği dağlar (Ourea) idi.
  Keto Gaia ile Pontos'un kızı, deniz tanrıçası. Hesiodos'a göre, Ehidna'nın, aralarında Medusa'nın da bulunduğu Gorgonların, gri cadıların ve Ladon gibi canavarların anasıdır.
  Phorkys Gaia ile Pontos'un oğlu, deniz tanrısı. Aynı zamanda Keto'nun eşi ve yukarda saydığımız yaratıkların babasıdır.
  Nereus "Deniz İhtiyarı" Nereus, Gaia ile Pontos'un en büyük oğullarıdır. Bir titandır. Nereidler diye tabir edilen deniz perileri, Nereus'un Okeanos kızı Doris'ten olma kızlarıdır.
  Proteus Homeros'a göre Nereidlerin babası olan "Deniz İhtiyarı", Nereus değil, Proteus'tur. Proteus, şekil değiştirme yetisine sahiptir. Bazı uzmanların görüşüne göre, Nereus ile Proteus aynı deniz tanrısının iki ayrı görünümüdür.
  Glaukos Balıkçıları ve denizcileri fırtınadan koruyan deniz tanrısıdır. Ölümlü iken yediği bir sihirli ot sayesinde ölümsüzlüğe kavuşmuştur.
  Thaumas Gaia ile Pontos'un oğlu, deniz tanrısı. Thaumas, denizin görünmez tehlikelerini temsil eder. Gökkuşağı tanrıçası Iris, Thaumas'ın Okenaos kızı Elektra'dan olma kızıdır.
  Eurybia Gaia ile Pontos'un kızı, deniz tanrıçası. Titan Krios'un karısıdır.
  Eris Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, fitne, fesat, anlaşmazlık tanrıçasıdır.
  Geras Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, yaşlılığın kişileşmişi olan tanrıdır.
  Nemesis Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, intikam tanrıçasıdır.
  Moros Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, felaket tanrısıdır.
  Momos Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, sansür ve iftiranın kişileşmişi olan tanrıdır.
  Philotes Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, cinsel birleşme ve çekim tanrıçasıdır.
  Oneiroi Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, rüya cinleri veya tanrılarıdır. En ünlüleri Morpheus'tur.
  Apate Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, hile tanrıçasıdır.
  Oizys Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, sefalet tanrıçasıdır.
  Moirai Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, üç kader tanrıçasıdır.
  Keres Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, ölüm tanrıçasıır.
  Thanatos Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, ölümün kişileşmişi olan tanrıdır.
  Hypnos Nyx'in kendi kendine meydana getirdiği, uykunun kişileşmişi olan tanrıdır.

Yunan Mitolojisi Titanlar

Yunan mitolojisinde Titanlar ve tanrılar[/color] Titanlar, Gaia ile Uranos'un 12 çocuğuna verilen isimdir. 6 kız, 6 erkek kardeştirler. Titanların temsil ettikleri şeylerle birlikte isimlerinin listesi

  OkeanosOkyanus, eski Yunan inanışında dünyayı saran Okenaos nehri.
  TethysYeraltı ve kaynak suları, tatlı sular. Okenaos'un karısıdır.
  HyperionYüksek kişi; güneş.
  TheiaDeğerli madenler, parıltılı taşlar; Hyperion'un karısıdır.
  KoiosHem kuzey kutbunu hem bilgeliği temsil eder. Leto ve Asteria'nın babasıdır.
  PhoebeGizem ve kehaneti temsil eder. Koios'un karısıdır.
  KronosZamanı temsil eder. En güçlü Titandır ve Zeus'un babasıdır.
  RheaDoğurganlık, bereket. Zeus'un anası ve Kronos'un eşi.
  ThemisAdaleti, ilahi kanunu temsil eden tanrıça.
  MnemosyneBellek tanrıçası. İlham ya da sanat perilerin denen 9 musa (müzler), Zeus ile Mnemosyne'nin çocuklarıdır.
  KriosSavaşla ve takımyıldızlarla ilgili olduğu sanılan Titan.
  IapetosÖlümlülüğü temsil eden Titan. Prometheus, Epimetheus ve Atlas'ın babalarıdır.

Olimpos Tanrıları

Olympos Dağında yaşayan ve Grek "panteon"u, yani eski Yunanlıların inandığı tüm tanrılar içinde en büyük sayılanlarıdır. Olimpos tanrılarının sayısı her zaman 12 olmuştur. 12'nin nümerolojik anlamı geniştir, özellikle de gökle ilgilidir. Bir yıl boyunca Zodyak kuşağında yer alan yıldızların (burçların), bir seneyi oluşturan ayların, bir düzineyi oluşturan şeylerin toplam sayısı hep 12'dir. 12 Olympos Tanrısı şunlardır

  Zeus (Baş tanrı, tanrılar kralı, Titan Kronos (zaman) ile Rhea'nın oğlu; Sembolleri Şimşek, kartal, boğa, meşe ağacı)
  Hera (Zeus'un eşi, tanrılar kraliçesi; evlilik tanrıçası; Sembolleri Nar, tavus kuşu tüyü, taç; Kutsal hayvanları[/color] İnek, aslan, tavus kuşu)
  Poseidon (Zeus'un kardeşi; denizler tanrısı; Sembolleri Üç dişli yaba, balık, yunus, boğa, atlar)
  Demeter (Zeus'un kızkardeşi; hasat, ekin, doğurganlık, bereket, yaşam döngüsü tanrıçası; Amblemi Afyon çiçeği)
  Athena (Zeus'un Metis'ten olma kızı; bilgelik, cesaret, strateji, dayanıklılık, adalet, ilham, sanat, zanaat, yetenek tanrıçası;  Sembolleri Baykuş, zeytin ağaçları, Gorgon başı, yılanlar, miğfer, mızrak, zırh)
  Hestia (Zeus'un kızkardeşi; ev, ocak, aile, geçim, dirlik düzen, mimari, bekaret tanrıçası; Sembolü Ocakta yanan ateş)
  Apollon  (Zeus'un Leto'dan olma oğlu; gün ışığı, doğruluk, kehanet, tıp, müzik, şiir, sanat, veba tanrısı; Sembolleri Lir, defne tacı, piton, kuzgun, ok ve yay)
  Artemis (Zeus'un Leto'dan olma kızı; av, yaban hayat, vahşi hayvanlar, doğum, bekaret, kadın hastalıkları tanrıçası; Sembolleri Ok ve yay, erkek geyik, av köpeği, ay; Kutsal hayvanı[/color] Geyik; Kutsal ağacı[/color] Servi)
  Ares (Zeus'un Hera'dan olma oğlu; savaş tanrısı;  Sembolleri Savaş arabası, kargı, tolga, köpek, erkek yabandomuzu)
  Afrodit (Homeros'a göre Zeus'un Dione'den olma kızı, Hediodos'a göre ise Uranos'un kızı; güzellik, aşk, haz, doğurganlık tanrıçası; Sembolleri Deniz kabuğu, gül, mersin ağacı, serçe, güvercin, yunus, kuğu, bel kuşağı, ayna)
  Hephaistos (Zeus'un Hera'dan olma oğlu; demircilik, zanaat, yontuculuk, metalurji, ateş, yanardağ tanrısı; Sembolleri Çekiç, örs, demirci maşası, bıldırcın)
  Hermes (Zeus'un Ülker kızlarının -Pleiades : -  : en büyüğü olan Maia'dan olma oğlu; tanrıların ulağı ve çobanların, seyyahların, tüccarların, mucitlerin, hatiplerin, şairlerin, hırsızların, sporcuların, atletlerin kurnaz ve çevik tanrısı;  Sembolleri Kadüse -asa-, talaria -kanatlı ayakkabı-, kaplumbağa, lir, yılan, horoz)

12 Olimpos Tanrısı

12 Olimpos Tanrısı isimleri ile birlikte yukarıda verilmişti. 12 kişilik bu kadroda bazen ufak tefek değişiklikler gözlenir ve bu kaynaklarda Hestia'nın yerini Dionysos alır. Ayrıca Hades ve Persephone'nin de zaman zaman yeraltındaki saraylarından çıkıp Olympos'un tepesine yerleştikleri olur. Yine, müthiş işler başardığı için kendisine Zeus tarafından ölümsüzlük bahşedilmiş olan Herakles (Herkül) ile tıp tanrısı Asklepios'un da kimilerine göre Olympos'a teşrif etmiş oldukları anlaşılıyor.
Diğer Yunan Mitolojisi Tanrıları İsimleri

  HadesYeraltındaki Ölüler Ülkesinin tanrısı. Yeraltı zenginlikleri de Hades'e aittir.
  PersephoneHades'in karısı, yeraltı ülkesinin kraliçesi. Zeus ve Demeter'in kızlarıdır.
  HebeZeus ve Hera'nın kızları olup gençlik tanrıçasıdır.
  EnyoZeus ve Hera'nın kızları olup erkek kardeşi Ares gibi o da savaşla ilgilenir, savaş tanrıçasıdır.
  Ilithiya (Eileithyia)Zeus ve Hera'nın kızları olup ebelik ve doğum tanrıçası olan Giritli tanrıça.
  DioneKimi kaynaklara göre güzellik tanrıçası Afrodit'in anası olan tanrıça.
  HeliosHyperion ile Theia'nın oğlu, güneşi temsil eden tanrı.
  EosHyperion ile Theia'nın kızı, şafak tanrıçası.
  SeleneHyperion ile Theia'nın kızı, ay tanrıçası.
  DionysosZeus'un oğlu, şarap, bağbozumu, esrime, esriklik, ritüel kendinden geçme tanrısı. Bacchus (Bakkhos) adıyla bilinen Dionysos'un kültü, eski Yunanda önemli bir külttür. Dionysos takipçisi, taşkın ayinleriyle tanınan kadınlara Bakkhalar denir.
  PanSatirlerin başı olup kırın, yaban hayatının, avın, dağ rüzgarlarının, çobanların ve otlatılan sürülerin, kırda çalınan müziğin tanısıdır. Fakat bu pastoral görünüşe bakarak Pan'ı bir tür peri sanmayın. Keçi ayaklı, keçi sakallı, keçi boynuzlu, korkunç görünümlü bir tanrıdır. İnsanı kırda yalnızken ürkütür, "pan"ikletir. Hermes'in ya da Dionysos'un oğlu olarak kabul edilir.
  Tikhe (Tike)Şehirlerin bahtını, bir kentin kalkınıp kalkınamayacağını tayin eden baht tanrıçasıdır. Hermes ile Afrodit'in (bazı kaynaklara göre de Zeus ile Afrodit'in) kızıdır. Roma mitolojisindeki karşılığı, belki Carl Orff'un Carmina Burana'sının girişinden hatırlayacağınız gibi, Fortuna'dır.
  HekateBüyü, cadılık, rüya yorumu, ay, ışık, ateş, kavşak, antre, ıtriyat ve zehirli bitkiler tanrıçası.
  Rhodos (Rhode)Rodos'un tanrıçasıdır.
  PeithoBaştan çıkarma tanrıçasıdır. Roma mitolojisinde Suadela adıyla geçer.
  EunomiaAdil düzeni, iyi yasaları temsil eden adalet tanrıçasıdır.
  Irene (Eirene)Barış tanrıçasıdır.
  Ploutos (Plutos)Zenginlik tanrısıdır. Roma mitolojisinde Plutus ismi ile geçer.
  HermafroditHermes ile Afrodit'in oğlu olup çifte cinsiyetliliği, efemineliği temsil eden tanrıdır.
  PhobosHermes ile Afrodit'in oğlu olup "korku"nun kişileşmişi olan tanrıdır.
  DeimosHermes ile Afrodit'in oğlu olup "terör"ün kişileşmişi olan tanrıdır.
  HimerosHermes ile Afrodit'in oğlu olup "engellenemeyen aşk tutkusu"nun kişileşmişi olan tanrıdır.
  PothosHermes ile Afrodit'in oğlu olup "aşk özlemi"nin, hasret acısının kişileşmişi olan tanrıdır.
  AnterosHermes ile Afrodit'in oğlu olup "aşkta sadakati, karşılıklılığı" temsil eden tanrıdır.
  HarmoniaHermes ile Afrodit'in kızı olup uyum, ahenk tanrıçasıdır.
  BoreasKuzey rüzgarı tanrısı. Bizdeki "poyraz" sözcüğünün buradan geldiği söylenir.
  KaikiasKuzeydoğu rüzgarı tanrısı.
  EurosDoğu rüzgarı tanrısı.
  ApeliotesGüneydoğu rüzgarı tanrısı.
  ZephyrosBatı rüzgarı, meltem tanrısı.
  SkeironKuzeybatı rüzgarı tanrısı.
  NotosGüney rüzgarı tanrısı. Bizdeki "lodos" sözcüğünün buradan geldiği söylenir.
  LipsGüneybatı rüzgarı tanrısı.
  Skamandros (Ksanthos)Küçük Menderes ırmağı tanrısıdır.
  Telestoİlahi lütfu temsil eden deniz tanrıçası.
  PriaposÇiftlik hayvanlarının, meyve bahçelerinin ve erkek üreme organlarının koruyucu tanrısı. Döl zenginliğini, bereketi, bolluğu, üreme gücünü temsil eder.
  AmfitritPoseidon'un karısı, deniz tanrıçası. Şiirlerde denizi sembolize eder.
  KhioneKar tanrıçası
  AiolosRüzgar tanrısı
  AlastorKan davası tanrısı
  AntheiaFestival ve kutlamalarda saça takılan çiçeklerin, çiçek taçlarının tanrıçası.
  AristaiosArıcılık tanrısı
  AttisYeniden doğum tanrısı
  HesperosGökteki Venüs gezegenini simgeleyen tanrı (gün batımındaki halini[/color]Akşam Yıldızı)
  PhosphorosGökteki Venüs gezegenini simgeleyen tanrı (gün doğumundaki halini[/color]Çoban Yıldızı)
  HygieiaHijyen, sağlık, temizlik tanrıçası
  HymenEvlilik töreni tanrısı
  Iris (Eiris)Gökkuşağı tanrıçası
  KratosGüç, dayanıklılık tanrısı
  PhemeŞöhret tanrıçası
  ZelosŞevk ve heves tanrısı
  BiaGüç tanrıçası
  AgonRekabet ve yarışma tanrısı. Sembolü halterdir.
  LimosAçlık tanrıçası. Demeter ve Plutos'un tersidir.
  PonosAğır, meşakkatli iş tanrısı.
  HorkosYanlış yere yemin edenlerin başına gelecek laneti temsil eden tanrıdır.
  AteAldanış ve budalalık tanrıçası