08-30-2022, 07:07 AM
İlyada Destanı
Homeros’un Ilias, ya da İlyada adlı büyük destanı, Ilyon; yani Troya destanı adını taşıdığı halde, Troya savaşı efsanesinin ancak kısa bir bölümünü yansıtır:
Akhilleus’un orduların yöneticisi Agamemnon’a karşı öfkesi ve savaştan çekilmesiyle başlar, Akhilleus’un savaşa dönmesi, Hektor’u öldürüp Troya şehrinin çevresinde sürüklemesi, sonra da ölüsünü babası Priamos’a geri vermesiyle biter.
1. BÖLÜM (Sesleniş - Akhilleus’un Öfkesi)
Ozan, Musalara seslenip konusunu belirtir: Akhilleus’un öfkesi, bu yüzden Akçalar arasında beliren veba salgını.
Akhaların Troya ovasındaki gemi ordugahındayız. Tanrı Apollon’un rahibi Khryses gelir, Agamemnon’un tutsak olarak alıkoyduğu kızı Khryseis’i geri ister. Agamemnon kızı vermediği için tanrı Apollon, Akha ordusuna veba salar.
9 gün 9 gece ordu hastalıktan kırılır. Bilici Kalkhas, kızı geri vermeyi emreder. Agamemnon, kızı vermeye razı olur; fakat onun yerine Akhilleus’un tutsağı Briseis’i alacaktır. Akhilleus’la Agamemnon, bu yüzden kavgaya tutuşurlar. Agamemnon Briseis’i alır; fakat Akhilleus da barakasına çekilir: Savaşa artık katılmayacaktır. Annesi deniz tanrıçası Thetis’ten öcünü almasını ister. Thetis, Olympos’a çıkıp Zeus’a yalvarır: Akhilleus savaştan uzak durdukça Akça'lar zaferi kazanamasınlar. Zeus, söz verir. Akçalardan yana olan karısı tanrıça Hera ile kavga ederler. Hephaistos, onları yatıştırır.
2. BÖLÜM (Agamemnon’un Düşü - Toplantı - Gemilerin Sayımı)
Zeus, Agamemnon’a yalancı bir düş gönderir: Troya’yı alabileceğini bildirir. Agamemnon, Akhaları toplantıya çağırır, onları denemek ister: Herkesin 9 yıllık savaştan bıktığını, yurtlarına dönmek istediklerini anlar. Thetis olayı. Ordu savaş düzenine girer. Ozan bir daha Musa’ya seslenir ve Akha ordularının, komutanlarının ve şehirlerinin adlarını, gemilerinin sayısıyla saymaya koyulur. Aynı sayım, Troyalılar için de yapılır. Troya ordusu da safa dizilir.
3. BÖLÜM (Antlar - Surların Üstündeki Sahne - Paris’le Menelaos’un Teke Tek Savaşı)
İki ordu karşı karşıyadır: Paris, Menelaos’la teke tek savaşa girişmeyi teklif eder. Savaşı kazanan Helena’yı alacaktır. Teklif kabul edilir. Priamos’u çağırmaya giderler.
Sahne değişir: Priamos’la ihtiyarlar, heyeti surların üstünde dizilip tek tek savaşı gözetlerler. Helene gelir, onlara Akha yiğitlerini tanıtır. Teke tek savaş başlar. Menelaos, Paris’i alt etmek üzereyken tanrıça Aphrodite araya girip Paris’i kaçırır. Helene’yi de kocasının yanına götürür. Helene’nin Aphrodite’ye, sonra da kocasına çıkışması.
4. BÖLÜM (Yeminlerin Bozulması - Agamemnon’un Orduları Teftişi)
Olympos’ta: Zeus, Hera ve Athena arasında çatışma. Hera, Lykia’lı Pindaros’un savaşmama andını bozmasını sağlar. Menelaos’un yaralanması. Gene silaha sarılan orduyu Agamemnon gözden geçirir. Savaş baslar: Akha yiğitlerinden Antilokhos, Aias ve Odysseus birçok Troya’lıyı öldürürler.
5. BÖLÜM (Diomedes’in Kahramanlıkları)
Bütün bölüm Akha yiğidi Diomedes’in kahramanlıklarına ayrılmıştır: Korkunç bir boğuşma baslar, tanrılardan Ares, Athena ve Aphrodite de savaşa karışırlar. Aineias’la Diomedes arasındaki savaş. Aphrodite’nin araya girip yaralanması. Diomedes savaş tanrı Ares’i yaralar.
6. BÖLÜM (Hektor’la Andromakhe’nin Buluşması)
Hektor şehre gelir, anası Hekabe’ye Athena tapınağına sunular koymasını söyler. Bu arada Diomedes Lykia’lı Glaukos’la çarpışırken, aralarında konukluk bağları olduğu anlaşılır, savaştan vazgeçip silahlarını değiş tokuş ederler. Bellerophontes efsanesinin anlatılması. Hektor bati surlarının önünde karisi Andromakhe ile küçük oğlu Astyanaks’a rastlar. Aralarındaki aile sahnesi.
7. BÖLÜM (Hektor’la Aias Arasındaki Çarpışma ve Ölülerin Kaldırılması)
Hektor, Akhaların en seçkin yiğitlerinden biri Telamon oğlu Aias’la teke tek savaşır. Basa bas gelip ayrılırlar. Ölüleri toplamak için savaşa ara verilir. Akhaların ordugahı bir sur ve bir hendekle çevirmeleri. Olympos’ta tanrılar arasındaki tartışma.
8. BÖLÜM (Zeus’un Ida Dağından Savaşı Yönetmesi)
Zeus, Troya savaşının yönetimini ele alır, bunun için de gelir Ida dağının doruğuna yerleşir. Üstünlük Troya’lılardadır, Akhalar hendeğe kadar çekilirler.
9. BÖLÜM (Akhilleus’a Gönderilen Elçiler - Yiğidin Barakasındaki Tartışma)
Akhalar toplantısında Akhilleus’un savaşa dönmesini sağlamak için ona elçiler gönderme kararı verilir. Aias’la Odysseus elçi seçilirler. Akhilleus onları iyi karşılar, ağırlar, ama savaşa dönmeme kararını bildirir. Lalası Phoiniks’in bütün yakarmaları boşa gider. Haberi alınca Akhalar arasındaki üzüntü.
10. BÖLÜM (Odysseus’la Diomedes’in Keşfe Çıkmaları - Dolon)
Gece toplanan kurultay: Akhaların en yaşlı önderi Nestor Troyalılar kampına gözcü gönderilmesini salık verir. Odysseus’la Diomedes görevlendirilirler. Yolda Troya’lıların gözcüsü Dolon’a rastlarlar, ağzından birçok bilgi aldıktan sonra onu öldürüp dönerler. Trakya’lıların cins atlarını kaçırırlar.
11. BÖLÜM (Agamemnon’un Kahramanlıkları)
Destanın yirmi altıncı gününde üçüncü büyük çatışma. Hektor’la Agamemnon’un karşılaşması, Agamemnon, Diomedes ve daha birçok Akha yiğidinin yaralanması. Akhalarda telaş. Nestor, Akhilleus’ un arkadaşı Patroklos’a dert yanar.
12. BÖLÜM (Duvar Dibindeki Savaş)
Troyalılar duvara saldırır. Kıyasıya çarpışma. Lykia’lıların duvarda delik açmaları. Korkunç boğuşma. Akhaların gemilere doğru kaçışması.
13. BÖLÜM (Gemilerin Önündeki Savaş)
Akhalardan yana olan tanrı Poseidon savası Semendirek adasından gözler. İki Aias’i Troya saldırısına karşı koymaya kışkırtır. Her iki tarafta da yararlık gösterenler olur, ama Troyalılar gemilere kadar sokulurlar.
14. BÖLÜM (Zeus’un Aldatılması)
Akhalarda şaşkınlık. Hera, Zeus’u bastan çıkarmak için bir düzen kurar. Tanrıça Aphrodite’den cinsel istek uyandıran memeliğini alır, süslenir püslenir ve Ida dağında Zeus’u bulup onunla sevişmesini başarır. Tanrı sevişmeden sonra uykuya dalar, o sırada Poseidon Akhaların yardımına koşar.
15. BÖLÜM (Duvara İkinci Saldırış)
Zeus uyanır, Hera’ya çıkışır. Poseidon uzaklaşır, Zeus Apollon tanrıyı Hektor’a gönderir. Hektor yine duvara saldırır. Akhalar yine gemilere kadar gerilerler. Durum Akhalar için çok kötüdür.
16. BÖLÜM(Patroklos Destanı)
Patroklos gelir, Akhilleus’a bu korkunç durumu bildirir, Akhilleus gitmeyecekse, kendi savaşa gidip dövüşmeye kararlıdır. Yiğitten silahlarını ister. Akhilleus arkadaşına silahlarını verir. Patroklos Akhilleus’un silahlarıyla karşılarına dikilince, Troyalılar önce bozguna uğrar, sonra Lykia'lı önder Sarpedon Patroklos’la dövüşür ve ölür. Bas tanrı Zeus’un kadere boyun eğerek oğlu Sarpedon’u feda etmesi. Sarpedon’un ölüsü çevresinde çarpışma. Patroklos Hektor’u bati kapılarına kadar kovalar. Apollon’un kışkırttığı Hektor Patroklos’u vurur. Patroklos’un ölümü.
17. BÖLÜM (Menelaos’un Kahramanlığı)
Akha yiğitleri Patroklos’un ölüsünü Hektor’un elinden kurtarmak için dövüşürler, ama Hektor ölüyü silahlarından soymayı başarır. Akhilleus’un ölümsüz atlarının ağlaması. Zeus Troyalı’lara zaferi müjdeler. Akhaların bozgunu. Patroklos’un ölüsü alınır ve kara haber Akhilleus’a götürülür.
18. BÖLÜM (Akhilleus’a Yeni Silahlar Yapılması)
Akhilleus’un korkunç yası. Deniz tanrıçası Thetis’i çağırıp yeni silahlar istemesi. Thetis’in demirci tanrı Hephaistos’a bas vurması. Silahlar destanı.
19. BÖLÜM (Akhilleus’la Agamemnon Arasındaki Barışma)
Thetis silahları oğluna götürür. Akhaların toplantısında Akhilleus’la Agamemnon barışırlar. Ordular silah kuşanır. Savaş hazırlıkları. Akhilleus için kara belirtiler: Hektor’u öldürdükten sonra kendi ölümü de yakındır.
20. BÖLÜM (Tanrıların Savaşa Karışması)
Olympos’ta tanrılar toplantısı: Zeus izin verir, her tanrı istediği gibi yardım edebilecektir savaşa. Tanrılar iki cepheye ayrılır: Hera, Athena, Poseidon, Hermes, Hephaistos Akhalardan yana, Ares, Apollon, Artemis, Leto ve Aphrodite Troya’lılardan yanadır. Akhilleus’un Aineias’la karsılaşması, Aineias’in savaş meydanından kaçırılması.
21. BÖLÜM (Irmak Kıyılarında Savaş)
Akhilleus kudurmuş gibidir, önüne gelen Troyalıyı insafsızca tepeleyip Troya ovasında akan Skamandros ve Simoeis ırmaklarına atar. Kanlarla kızıla boyanan ırmaklar kabardıkça kabarır. Irmak tanrı Skamandros öfkelenir, yatağından çıkıp Akhilleus’u kovalamaya baslar. Derken ateş tanrı Hephaistos ırmakların karşısına dikilip alevleriyle onları durdurur.
Sahne Olympos’a yükselir: tanrılar arasında kavga dövüş. Akhilleus Troya’lıları püskürte püskürte Troya’nın surları önüne gelir. Troyalılar surların içine sığınırlar.
22. BÖLÜM (Hektor’un Ölümü)
Bir Hektor surların dışında kalır. Priamos’la Hekabe yalvarırlar içeriye girip korusun diye, yiğit anasına babasına aldırmaz. Hektor’un iç tartışması. Korkuya kapılması. tanrılar seyircidir. Sonunda Zeus kader tartısını kaldırır: Hektor’un ölüm kefesi ağır basar. Apollon bile onu korumaktan vazgeçer. Tanrıça Athena Troya’lı yiğit Deiphobos’un kılığına girip Hektor’u aldatır. Hektor Akhilleus’ un karşısına dikilir. Çarpışırlar. Hektor ölür. Akhilleus ölüsünü yedi kez Troya surlarının çevresinde sürükler. Troya surlarından seyredilen korkunç sahne. Andromakhe’nin bayılması.
23. BÖLÜM (Patroklos’un Ölüsüne Düzenlenen Yarışmalar)
Akhilleus’un ordugahında Patroklos’a yapılan ölü törenleri. Akhilleus’un yası. Patroklos’un yakılması. yarışmalar.
24. BÖLÜM (Priamos’un Hektor’un Ölüsünü Geri Alması - Hektor’a Ağıtlar)
Gece. Kral Priamos tanrı Hermes’in kılavuzluğunda Hektor’un ölüsünü geri almak için Akhilleus’un barakasına gelir. Priamos’la Akhilleus arasındaki konuşma. Akhilleus yumuşar: Hektor’un ölüsünü babasına geri verir. Priamos ölüyle Troya’ya döner. Hektor’a ağıtlar yakılır. Dokuz gün Hektor’un ateş yığını için odun taşınır. Onuncu günü yapılan cenaze töreniyle İlyada kapanır.