Thread Rating:
  • 1 Vote(s) - 4 Average
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Doğal Taşlar
#1
Oku-1 


Doğal Taşlar

1-KATILAŞIM (PÜSKÜRÜK – VOLKANİK) TAŞLAR :

Magmanın yeryüzünde yada yeryüzüne yakın yerlerde soğumasıyla oluşan taşlardır. İki gruba ayrılırlar:

a)İÇ PÜSKÜRÜK TAŞLAR: Magmanın yeryüzüne çıkmadan, yerkabuğunun içinde soğuyup katılaşmasıyla oluşurlar. Bunlara aynı zamanda derinlik kayaçları da denir. Ör: Granit, Siyenit, Diyorit, Gabro.


İç Püskürük Taşlar-Granit

b)DIŞ PÜSKÜRÜK TAŞLAR: Magmanın yeryüzüne kadar çıkarak soğuması ve katılaşması sonucu oluşurlar. Yeryüzüne çıkan maddeler katı, sıvı ve gaz halinde olabilirler

Dış Püskürük Taşlar-Lav

LAVLAR - Sıvı olarak çıkarlar

KATI MADDELER - Ateş kırıntıları, lapilli, volkan bombaları, Anglomera

GAZ - Su, CO2 gibi

ÖZELLİKLERİ

Yapıları kristallidir.
Tabakalaşma yoktur.
İçlerinde fosil bulundurmazlar.
Kütleler halindedir.
Asitten etkilenmezler.

2) TORTUL (SEDİMANTER) TAŞLAR :

Denizlerde, göllerde, çukur alanlarda biriken maddelerin tortullaşması ve çökelmesiyle düşen taşlardır.

Tortullanma

ÖZELLİKLERİ

Kristalli bir yapıya sahip değildirler.
Tabakalıdırlar.
Fosil bulundururlar.
Tortul taşlar üçe ayrılır:

a)KİMYASAL TORTULLAR: Suyun kimyasal olarak aşındırdığı maddeleri, sıcaklığın azalması ya da içindeki CO2 nin uçmasıyla bu maddeler
birikir ve sonuçta kimyasal tortullar oluşur. Ör: Traverten, sarkıt, dikit.

b)FİZİKSEL TORTULLAR: Akarsular, rüzgârlar, buzullar gibi dış kuvvetlerin taşları aşındırıp taşıması ve çukur alanlarda biriktirmesi sonucuyla oluşurlar. Bu taşlar suda eriyik halde bulunan tabii çimento ile birbirine yapışırlar ve mekanik tortullar oluşur. Kil taşı, kumtaşı, konglomera buna örnektir.

c)ORGANİK TORTULLAR: Ölen canlıların üst üste birikerek katılaşması sonucu oluşan taşlardır. Örnek: Taşkömürü, Linyit, mercan kalkeri, tebeşir dir.

NOT: Petrol, linyit ve kömür dışındaki bütün madenler volkanik kökenlidir. Kömür ve petrol ise organik kökenlidir.

3) BAŞKALAŞIM(Metamorfik) TAŞLARI :

Tortul ve volkanik taşların aşırı basınç ve sıcaklık altında katılaşmasıyla oluşurlar. Bu taşlar eski özelliklerini kaybederek, yeni özellik kazanırlar.

Başkalaşım Taşlar


PÜSKÜRÜK KAYAÇLARIN ÖZELLİKLERİ

Katılaşım Kayaçlarının Kullanımı

Birçok katılaşım kayacı sert, yoğun ve dayanıklı olduğu için tarihi devirlerde insanlar tarafından yaygın olarak kullanılmıştır. Önceleri volkan camı parçaları ok ve mızrak ucu olarak kullanılmış, daha sonra ise heykel yapımında ve konut yapımında katılaşım kayaçları kullanılmıştır. Bugün de özellikle iç püskürük kayaçları işlendikten sonra zemin kaplaması olarak tercih edilmektedir. Ayrıca sünger taşı hafif olduğu için, perlit ise ısı yalıtımına uygun olduğu için inşaatlarda yaygın olarak kullanılmaktadır.


2. TORTUL KAYALAR (Sedimanter Kayaçlar)

Yeryüzünde bulunan kayaçların tümü dış kuvvetler tarafından ayrıştırılarak tahrip edilmektedir. Erozyon, akarsular ve rüzgârlar yardımıyla parçalanarak ayrışmış olan bu kaya parçalarının taşınmasıdır.

Kaya parçacıklarını taşıyan akarsu ya da rüzgâr gücünün tükendiği yerde bu tortulları

biriktirmeye başlamaktadır. Şayet taşıyıcı güç su ise tortulları ve kaya parçalarını göl ya da denizlere ulaştırmaktadır. Tortular taşınıp biriktirildikten sonra çimentolaşma süreçleri ile tortul kayaçlar meydana gelmektedir.

Tortulanmada kaya parçalarının yanında canlı kabukları, bitki artıkları ve diğer canlı artıktan da birikmektedir. Zamanla bu canlı artıkları tortul kayalar içindeki fosilleri oluşturmaktadır.

Gevşek olan tortul tabakalar, milyonlarca yıllık dönemde üzerlerine gelen diğer tabakaların ağırlığı altında kalarak sıkışmaktadır. Üst üste biriken tortullar yeni tabakalar oluşturmakta ve bu tabakalar, alttakileri sıkıştırarak yoğunluğunu artırmaktadır.

Tortulanma alanlarında yoğunlaşma ile birlikte su içerisinde eriyik halde bulunan mineraller tortulların arasına sızmaktadır. Çimentolaşma suda çözünmüş olan minerallerin tortulların arasında kristalleşerek onları birbirine bağlaması işlemidir.


Tortul kayaçlar, kayacı oluşturan tortul tipine göre sınıflandırmaktadır. Kırıntılı (mekanik), organik ve kimyasal olmak üzere üç büyük grup tortul kayaç vardır. Bu tortul kayaç gruplarının her biri farklı süreçlerden geçerek oluşmuştur.

TORTOL KAYAÇLARIN ÖZELLİKLERİ

Kristalli bir yapıya sahip değildirler.

Tabakalıdırlar.

Fosil bulundururlar.


a. Kırıntılı Tortul Kayaçlar

Dış kuvvetlerin etkisiyle parçalanan diğer kayaçların oluşan kırıntıların bir araya

gelerek çimentolaşması sonucunda kırıntılı tortul kayaçlar oluşmaktadır. Tortullar

arasına giren çimento ise kil ya da kalkerdir.Kil parçacıklarının taşlaşmasıyla kil taşı, kum taneciklerinin taşlaşmasıyla kumtaşı,çakılların taşlaşması ile de konglomera oluşmaktadır.





Signing of RasitTunca
[Image: attachment.php?aid=107929]
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
Smileys-2
Reply


Forum Jump:


Users browsing this thread: 1 Guest(s)