Thread Rating:
  • 0 Vote(s) - 0 Average
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aydınoğlu Gazi Umur Bey
#1
Aydınoğlu Gazi Umur Bey
XV. asırda şair Enverî tarafından "Düstûr-Nâme"de hayatı destanlaştırılmış bir şiir diliyle anlatılan Gazi Umur Bey, Türk teşebbüs ve kabiliyetinin mükemmel örneklerinden biridir.ızmir, 1076'da Türkiye devletinin kurucusu Anadolu Fâtihi I. Süleyman şâh tarafından feşedilmişti. Çaka Bey'e verilen ızmir, bu Türk beyinin büyük deniz proje ve teşebbüslerine sahne oldu. Umur Bey, 2,5 asır sonra bu proje ve teşebbüsleri tekrar ele almıştır. Bizans, 1097'de ızmir'i de ıznik ve Batı Anadolu gibi Türkler'den geri aldı. şu halde ızmir'de ilk Türk hâkimiyeti, ancak 21 yıl sürmüştür. ışte Aydıno lu Umur Bey, 1320'de ızmir'i tekrar feşetmiştir. şu suretle 223 yıl daha ızmir, Hıristiyanlarda kalmıştır.

28 ekim 1344'te, bütün Avrupa devletlerinin birlikleri tarafından desteklenen Rodos'taki Saint-Jean şövalyeleri, ızmir'i bastı; Aydıno ulları'nın tersane ve donanmalarını yaktı. Liman, şövalyelerin eline geçti. Fakat yukarı kale, Türkler'in elinde kaldı. Bu suretle şehir, "Müslüman ızmir" ve "Gâvur ızmir" diye ikiye bölündü ve 1403'ün ilk günlerinde Timur'un, şövalyeleri kovmasına kadar tam 59 yıl bu vaziyet devam etti.

Umur Bey, Avrupa siyaset âlemine faal bir şekilde iştirak etti. 1328-29'da, yanında Cüneyd Bey'in babası ıbrahim Bahâdır Bey oldu u halde, Bozca Ada'ya çıktı. 1330'da Gelibolu yarımadasına ayak bastı. 1332'de 75 gemisi ile Semadirek adasını bastı ve Batı Trakya'da Gümülcine'ye asker çıkardı. Gene aynı yıl, 250 parçalık büyük bir donanma ile Adalar, A rıboz ve Yunanistan'a asker çıkardı ve ilk defa Ege denizini do udan batıya geçmiş, Yunan karasında, Attika'ya ayak basmış oldu. 1333'te 170 parça donanma ile Mora'ya çıktı. 1333'te Saruhano lu Süleyman Bey'le müttefiken Yunanistan'a ve Mora'ya sefer yaptı. 1336'da Foça'da ımparator Kantakuzinos'la buluştu. 1338'de tekrar Yunanistan'a ve Ege Adaları'na sefer yaptı. 1339'da Eflâk yani Romanya seferine çıktı ve bu suretle Balkanlar'ın kuzeyine kadar erişti. 1342'de Girit ve Kıbrıs sahillerini vurdu. 1345'te Makedonya'ya asker çıkardı; bu seferde, müttefiki Saruhano lu Süleyman Bey, şehit düştü.

Osmano ulları, Süleyman Paşa ile kardeşi I. Murad, şehit Aydıno lu Umur Bey'le şehit Saruhano lu Süleyman Bey'in izlerini adım adım takip etmişler ve onların teşebbüslerini taçlandırmışlardır. Bulgaristan krallı ı ile başa çıkmaktan âciz kalan Bizans imparatoru ıoannis Kantakuzinos, Umur Bey'den imdat istemişti. Umur Bey, 32 harp gemisi ve 29.000 askerle Avrupa kıt'asına ayak bastı. Dimetoka'yı Bulgarlar'dan alıp müttefiki ımparator'a verdi. Ertesi yıl, 1342'de ımparator, rakibi Paleologoslar'a karşı tekrar Umur Bey'den yardım istedi ve bu suretle Türk hükümdarını, Bizans'ın dahilî işlerine karıştırmış oldu. Aydıno lu, Rumeli'ne geçip ımparator'a istedi i yardımı yaptı. Bunlar, Müslüman Türkler'in Rumeli'ne ilk ayak basışlarını teşkil eder.

1348'de, Gâvur ızmir'i şövalyeler'den geri almak isteyen Umur Bey, kalenin önünde düşman tarafından şehîd edildi. Onun şehâdeti, Rumeli'ndeki projelerini yarıda bıraktı. Bıraktı ı yerden, Osmano lu şehzade Süleyman Paşa devam etmiştir. Daha 1344'te ımparator, tekrar Umur Bey'den yardım istedi i zaman, Aydıno lu, ızmir meslesiyle u raşmakta oldu undan, müttefiki ımparator'a Osmano lu Orhan Gazi'ye baş vurmasını tavsiye etmişti. Donanması Haçlılar tarafından yakıldıktan sonra Umur Bey, komşuları Menteşeo ulları, Saruhano ulları, Karasıo ulları'ndan tedarik edebildi i gemilerle acele yeni bir donanmaya sahip olmuştu. Bu donanmayla Gelibolu yarımadasına çıktı, Vardar vadisini taradı. Bulgar kuvvetlerini yok etti. Batı Anadolu Türk Beylikleri, yani Osmano ulları, Aydıno ulları, Menteşeo ulları, Saruhano ulları ve Karasıo ulları, müttefiken takibine muvaffak oldukları siyaset yüzünden büyük başarı kazanmışlardır. Bunlardan Osmano ulları'nın donanmaları yoktu; ancak 1345'ten sonra Karasıo ulları'nın pek de ehemmiyet arz etmeyen deniz kuvvetlerine sahip oldular. Fakat Aydın ve Menteşe donanmaları çok güçlüydü ve Ege Denizi'ne hâkimdi.

Ankara Savaşı'nda (1402) Osmanlıları ma lûp eden Tîmûr tarafından, ülkelerin kendilerine iade edilen beylikler arasında Aydıno ulları da bulunuyordu. Bu devrede en çok Cüneyd Bey (1405-1426) faaliyetleri ile dikkati çekmektedir. Cüneyd Bey fetret devrinde Osmanlı şehzâdeleri arasında saltanat mücadelelerine katıldı. Onun bu davranışı beyli in sonunu hazırlayan sebeplerden biri oldu. Neticede Osmanlı sultanı II. Murad'ın gönderdi i bir ordu Aydıno ulları Beyli i'ni ortadan kaldırdı (1426).

Aydıno ullarından bazı sanat eserleri, zamanımıza kadar mevcudiyetlerini korumuştur. Bunlardan en önemlileri Mehmed Bey'in yaptırdı ı Birgi'deki Ulu Câmii ile Selçuk'ta 1374'de yapılan ısâ Bey Câmii'dir.





Signing of RasitTunca
[Image: attachment.php?aid=107929]
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
Smileys-2
Reply


Forum Jump:


Users browsing this thread: 1 Guest(s)