Sevimli Saldırganlık (Cute Aggression) Nedir?
Görseldeki köpekleri gördüğünüzde ne tepki verdiniz? Muhtemelen bu tatlılıkla karşısında inanılmaz heyecanlandınız ve buna mutluluk gibi olumlu duygular da eşlik etti.
Siz de sevimli bir kedi, köpek yavrusu veya bir insan bebeği gördüğünüzde ‘’Bu tatlılığa dayanamıyorum!’’ diyerek ısırma veya sıkıştırma isteği duyuyor musunuz? Duyuyorsanız endişelenmenize gerek yok, çünkü bu aslında beynimizin bizi koruma biçimi. Peki beynimiz deneyimlediğimiz olumlu duygunun zıttını ortaya çıkararak bizi tam olarak neden koruyor?
Bazı insanlar herhangi bir zarar verme arzusu bulunmasa bile sevimli şeylere karşı bir ısırma, sıkma ve/veya ezme dürtüsüne sahiptir. Bu dürtünün bir tanımı vardır: Sevimli saldırganlık (cute aggression). Bu kavram ilk kez Aragon ve arkadaşları tarafından kullanılmıştır.
Dimorf İfade Örneği Olarak Sevimli Saldırganlık
Sevimli saldırganlık, duyguların dimorf (iki biçimli) ifadesinin bir örneği olarak görülmektedir. Mutluluk, üzüntü gibi güçlü bir duyguyu deneyimleyen ancak davranışlarında bu duygunun tam karşıtı bir duyguyu ifade eden birini anlatmak için dimorf ifade terimi kullanılır. Dimorf ifadeler tipik olarak, olumlu ya da olumsuz olan güçlü duygusal deneyimler sırasında meydana gelir.
Örneğin, bazı insanlar, mutlu olduklarında ağlarlar ve üzgün olduklarında gülerler. Ancak genelde mutluyken gülümsemek veya üzgünken ağlamak gibi duygu ve davranışın birbiriyle uyumlu olarak gerçekleşmesi beklenir. Söz konusu olan sevimli uyaranlar olduğunda ise deneyimlediğimiz duygular, kendilerini karmaşık ve çakışan duygular olarak gösterir. Sevimli yavrular gördüğümüzde de güçlü olumlu duygular hissederiz fakat bu duygulara zıt bir şekilde saldırganlık gösteririz.
Beynimiz bizi tam olarak nasıl koruyor?
Daha önce vurguladığımız gibi sevimli saldırganlıkta güçlü pozitif duygular ortaya çıkar. Ancak, negatif duyguların da iyi olma hali için gerekli olduğunu bildiren çalışmalar vardır. Sevimli saldırganlık, güçlü olumlu duygular ve bunlara eşlik eden zıt duygular içerir. Araştırmalar, çakışan duyguların, insanların minik ve sevimli şeylerle karşılaştıklarında tükettikleri aşırı enerji yüzünden aciz kalmasını önlemek için ortaya çıktığını ve bir mekanizma olarak hizmet verdiklerini öne sürmektedir. Yani, beynimiz sevimli şeyler karşısında yükselen duyguyu düzenlemek için negatif duyguya da ihtiyaç duyar.
Beynin kendini dengeleme çabası sonucunda duyguların dimorf ifadeleri ortaya çıkar. Güçlü duygulara karşıt duygularla karşılık vermek, duygusal düzenleme için gereklidir ve bu da fazla enerji tüketmememiz için uyumlu bir tepkidir.
Sevimli Saldırganlığın Uyaranı Olan Sevimliliğe Evrimsel Bakış
Bir hayvanın veya bebeğin sevimliliğini dayanılmaz bulmak evrimsel bir açıklamaya da sahiptir. Bebeklerin hayatta kalma olasılıklarını artırmak için yetişkinleri onlara yanıt vermeye ve onlarla ilgilenmeye teşvik ettikleri bir araç vardır. Bu araç, Kindchenschema (bebek şeması) olarak bilinir. Bebek şeması, yetişkinlerin bir insan veya hayvan yavrusunun sevimliliğine verdiği tepkinin sebebidir ve bakım verme sürecini tetikler.
Pek çok araştırma, yuvarlak yüzlü ve yüksek alınlı -ki bunlar bebek şeması özellikleri- bebeklerin görüntülerini izlemenin sevimli olarak algılandığını ve bu bebeklere, dar yüzlü ve düşük alınlı bebeklere kıyasla daha fazla bakım verme tepkisi verildiğini göstermiştir. Sevimli olarak algılanan bir görünüm, çaresizliği ve savunmasızlığı anımsattığı için yetişkinlerin -ebeveyn olmadan da- bakım verme isteği duymalarını sağlar.
Bununla birlikte birçok araştırmada da sevimli saldırganlığı tetikleyen bebek şeması kavramının hayvanlara kadar uzandığı bulunmuştur. Hem çocuklar hem de yetişkinler; bebeklerin, köpek ve kedi yavrularının bebeksi görüntülerini, daha az bebeksi olan versiyonlarından daha sevimli bulmuştur.
Sonuç olarak, artık sevimli bir şeyle karşı karşıya geldiğinizde ”O kadar tatlı ki ısırmak istiyorum!” derseniz, yani zarar vermeyen bir saldırganlık dürtüsü deneyimlerseniz; ortaya çıkan bu zıt duyguları, çılgına dönen olumlu duygularınızı kontrol etmek ve dolayısıyla sizi korumak için uğraşan beyninizin dengeleme çabası olarak açıklayabilirsiniz.
Kaynak
Brandt, K. S. (2019, September 10). Cute aggression: Why you want to squeeze adorable creatures. BrainFacts.org.
Gürkaş, B. (2015, 14 Aralık). Sevimli Şeylere Karşı Saldırganlık Eğilimi. Barisgurkas.com.
Kringelbach, M. L., Lehtonen, A., Squire, S., Harvey, A. G., Craske, M. G., Holliday, I. E., … Stein, A. (2008). A Specific and Rapid Neural Signature for Parental Instinct. PLoS ONE, 3(2), e1664. doi:10.1371/journal.pone.0001664
Stavropoulos, K. K. M., & Alba, L. A. (2018). “It’s so Cute I Could Crush It!”: Understanding Neural Mechanisms of Cute Aggression. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 12. doi:10.3389/fnbeh.2018.00300
Yazan: Psk. Bahar Kaya
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
