07-10-2019, 01:43 AM
Bahceyle Ilgili Pratik Bilgiler
Doğal hayata ve yeşile duyulan özlemi, penceremizin önüne yerleştirdiğimiz saksıdaki çiçeklerimizle veya bahçemizde oluşturduğumuz ağaç, çim ve mevsim çiçekleriyle gidermeye çalışıyoruz.
Zevk bireysel bir konu olduğundan, bahçe düzenlemenin kesin ve katı kuralları yoktur. Çalılar, ağaçlar, çimler, sarılıcılar ve yer örtücülerle güzel bir görüntü sağlayacak şekilde bahçemizi tanzim etmeye çalışırız.Bu çalışmayı yaparken genel peyzaj bilgileri ile, bazı tavsiyeleri dikkate almalıyız.
HERDEMYEŞİLLER VE YAPRAK DÖKENLER
Çam, Göknar ve Ardıç gibi iğne yapraklı yada kozalaklı bitkiler yıl boyunca aynı formda ve yeşil kaldıklarından ''herdemyeşiller''
olarak adlandırılırlar.Yaprak döken bitkiler ise sonbaharda renk
cümbüşü içerisinde göz zevki oluştururlar ve çiçekleriyle bahçemizde hoş
kokulu bir atmosfer yaratırlar.Kelebek çalısı ve çoğu meyveli türler, bazı kuş türleri için cazip bir ziyaret mekanıdır.Sığla ve akçaağaç türleri, sonbaharda yapraklarını dökmeden önce fevkalade gösterişli renk değişiklikleri oluştururlar.
PEYZAJ TASARIMI
Peyzaj bitkileri doğru
olarak seçilip bilinçli olarak yerleştirildiklerinde, ahenkli renkleri,
büyüklük ve dokuları, çiçekleri ve meyveleri ile evimizi daha çekici
hale getirirler.
Bitkiler durağan değildirler ve durumları büyüme mevsimleri boyunca sürekli olarak değişir.
Bilgili ve deneyimli kişiler bir süs bitkisini seçerken ve yerleştirirken bütün mevsimsel değişimleri gözönüne alırlar.
Peyzaj Tasarımı yaparken;
-Bahçenin ve evin yerleşim planı,
-Güneşin ve rüzgarın yönleri,
-Manzaralı alan,
-Arsanın kurak veya sulak alanda yeralması çok önemlidir.
Çünkü; Ortanca gölge, Oya güneşi seven bitkilerdir.
Manzaraya doğru açılan mekanların önü boylu bitkilerle kesilmemelidir.
Bitki dokuları, gerek dokunma gerekse görme duyumuzu etkiler.Yaprak ve dallanma
özelliklerinin tümü, yani yaprak ölçüleri, rengi, biçimi, alt ve üst
yüzeylerinin görüntüsü, yaprakların sıklığı ve saplarının uzunluğu ve
buna bağlı olarak rüzgarda hareketleri hep dokuyu oluşturan
faktörlerdendir.
Bitki renkleri, insanı en çok etkileyen peyzaj unsurudur.Çok az peyzaj bitkisi sürekli
olarak çiçeklidir.Bununla beraber çalı,çit veya yerörtücü bitkiler sırf
çiçeksiz olduğu için sıkıcı sayılamaz.Tek başına ele alındığında hemen
her çiçek güzel bir renge sahiptir.Fakat bu renk, tasarımdaki diğer
renklerle de uyum içinde olmalıdır.Bu sebeple bitkileri çiçekli iken
seçmeliyiz.
Çiçekli bitkinin arkasında kalan fon çok önemlidir.Örneğin beyaz çiçekli bir kızılcık, Zakkum, Geyikdikeni ,
Lale, Safran yada Zambak bembeyaz bir evin önüne dikildiği takdirde
kaybolur ve istenen görsel etkiyi sağlayamaz.Mor renkli Açelyalar
kırmızı tuğla bir duvarın önüne dikildiklerinde karanlık ve solmuş
görünürken beyaz bir evin önünde çok daha çekici olurlar.
Peyzajda ağaçlar
Peyzajda ağaçlar görsel açıdan toplanmayı sağlayan ''vurgu'' özelliği taşıyabilir, yaprak dökmeyen ağaçlar yere kadar ulaşan dalları ile ''fon'' teşkil edebilir veya evlerin köşelerine dikilen ağaçlar evi ''çerçeveleme'' etkisi yaratabilir.
Ağaçları ön bahçe kenarlarına, ön kapıdan veya evin merkezinden 30 veya45 derece
açı oluşturacak şekilde yerleştirirsek daha samimi ve sıcak bir görüntü
elde etmiş oluruz.
Çim alanlarda kullanılacak ağaçlar, yoğun gölge vermeyen, hafif gölgeli ve derin köklü olmalıdır.
''Melez Servi'' gibi ağaçlar mülkünüzün sınırına sırayla ve sık olarak dikilirse komşulardan ayrı, özel ve mahrem bir alan yaratırlar.
Yanda melez servi örneği
Geniş yapraklı yaprak döken ağaçlar, gölge ağaçlarıdır.Eğer yaz-kış gölge istiyorsanız herdemyeşil türlerden dikmelisiniz.
ÇİÇEK BAHÇESİ DİZAYN TEMELLERİ
-Simetrik veya geometrik bahçe tasarımı;
Peyzaj tasarımlarında, doğrusal çizgiler ve dik açılar kullanılabileceği gibi,
yuvarlağımsı ve düzensiz çizgiler de oluşturabiliriz. Küçük bahçelerde
sınırlılık, açık alanların korunması ve fonksiyonel bir dinlenme
alanının oluşturulması önemlidir.Günümüzde bahçe tasarımlarında
geometrik olmayan düzenlemeler tercih edilmektedir.Lale, Sümbül ve
Zambakların tek çeşit olarak geometrik çiçekliklere dikilmesi güzel bir
görsel etki bırakır.
-Bitkilerin görülebilirliği;
Bahçemizdeki bitkilerin görülebilirliği için uzun boylu olanların arkaya, küçük
çiçeklerin ve bodurların öne doğru ekilerek, güzel bir görüntü
sağlanmalıdır.
-Çiçekleri gruplama;
Değişik renk ve türdeki bitkileri biraraya getirerek renklerle bir ahenk
oluşturabiliriz.Bu yerleşimi düzensizce dağılmış şekilde oluşturarak,
dinamik bir görünüm oluşturabiliriz.Aynı renkte ve farklı büyüklükte
çiçekleri yanyana getirerek de hareketli renk kümeleri oluşturabiliriz.
-Çiçek açma zamanlarının ayarlanması;
Uygun seçilen türlerle, ikbahardan sonbahara kadar sürekli arka arkaya açan
çiçekli bahçeler, tatmin edici bir görüntü oluştururlar.İlkbahardan
sonbahara, uyumlu bir renk görüntüsü ard arda devamlı bir çiçekçilik
için senelik, çok senelik ve soğanlı çiçeklerin yerleşiminin çok iyi tasarlanması gerekmektedir.Böylece sene boyunca hiç çiçeksiz kalmayacak bir bahçe elde edebilirsiniz.
-Çiçek biçimleri;
Zıt yuvarlaklar, sivri ve düzensiz siluetler ile birlikte dramatik bir
görsel etki bırakırlar.Birlikte guruplanmış pek çok başak ve papatya
şekilleri ise monoton bir görüntü verebilir.İyi bir görünüm elde etmek
için Delfinyum başakları ve daha küçükpeygamber çiçeği toplarıyla,
dayanık ve yuvarlak şakayık çiçeklerini biraraya getirebilirsiniz.
BAHÇE SULAMA VE YÖNTEMLERİ
Bitki kökleri toprağa iyice uyum sağlayıncaya kadar en az 2 yıl süreyle düzenli olarak sulanmalıdır.Yağmurlama sistemi en iyi yöntem olmakla birlikte pahalı bir sistemdir.Bu yöntem çok sık dikilmiş yer örtücüleri sulamakta pek etkili değildir.Hortumla sulama etkili ve ucuza malolan bir sulama yöntemidir. Bununla beraber, bu yöntem de yabani otların yayılmasına sebebiyet verebilir.
Yeni dikilmiş bitkiler kökleri toprakla iyice uyum sağlamadığından kolaylıkla kuruyabilirler.Dikimden sonraki ilk mevsimde bitki köklerinde fazla ıslak olmayan hafif bir nemlilik faydalı olacaktır.
Yazın kurak günlerinde susuzluğa dayanıksız olan çalılar, sarılıcı ve yer örtücü bitkiler, yağış durumu da gözönünde tutularak haftada bir sulanmalıdır.
Ağaçlarınkökleri daha derinde olduğundan kuraklıktan daha az etkilenirler.
Kışın toprağın donduğu soğuk bölgelerimizde çalılar kışa kesinlikle susuz girmemelidirler.Toprak bir kere dondumu kökler su alamaz ve ayaz ile kış güneşi bitkileri kurutur.
DİKİM ZAMANI
Dikim için en uygun mevsimler ilkbahar ve sobahardır.Kışı çok sert geçen bölgelerde ilkbaharda dikim uygundur.Böylece bitkiler kışa kadar soğuğa dayanacak şekilde toprağa intibak şansı bulurlar.Toprağın hiç donmadığı, ya da kısa süreli donduğu ılıman bölgelerde ise sonbahar dikimi tercih edilmelidir.Çünkü bu bölgelerde yaz sıcağı yeni bitkilere kış soğuğundan daha fazla zarar verecektir.İklim nasıl olursa olsun yaz dikimi önerilmezse de, kaplı fidan kullanımı ve özenli bakım ile bu kuralın dışına çıkılabilir.
BİTKİ DİKİM VE BAKIMINDA TOPRAK SEÇİMİ
Genel olarak topraklar;
-Kumlu,
-Killi,
-Humuslu olurlar.
Pek çok bitkinin en iyi humuslutoprakta gelişiminini sürdürdüğü gözlemlenmiştir.
Çünkü humuslu topraklar;
Organik maddelerce zengindir.(bitkilerin su ve besin maddelerini daha iyi kullanmasını sağlarlar)
Suyu iyi tutarlar.(suyu bünyelerinde toplar ve bitkinin daha uzun süre sudan faydalanmasını sağlar.)
Gevşek bir toprak çeşididir.(böylelikle drenajları iyi olur ve sulama ile göllenme olmaz.Aynı zamanda kökler gevşek yapı içinde hızla gelişir ve yayılırlar.)
Kumlu topraklar'da gevşek yapısıyla suyu çabuk süzer, drenajı iyidir ancak organik maddelerden fakirdir.
Killi topraklar, ağır ve suyun süzülmesinin yavaş olduğu toprak çeşididir.Islak toprak içinde uzun bir süre kalan kökler çoğu türde kolaylıkla çürür ve bitkinin ölümüne sebep olurlar.
Bütün bahçeler ideal ve istenen toprağa sahip değildir.Bu yüzden ya bahçedeki toprak yapısına uygun bitkileri seçmeli, yada bitkilerin yetişmesine uygun olmayan toprak türlerini, oganik maddeler ve diğer karışımlardan ilave ederek ıslah etmeliyiz.
Doğal hayata ve yeşile duyulan özlemi, penceremizin önüne yerleştirdiğimiz saksıdaki çiçeklerimizle veya bahçemizde oluşturduğumuz ağaç, çim ve mevsim çiçekleriyle gidermeye çalışıyoruz.
Zevk bireysel bir konu olduğundan, bahçe düzenlemenin kesin ve katı kuralları yoktur. Çalılar, ağaçlar, çimler, sarılıcılar ve yer örtücülerle güzel bir görüntü sağlayacak şekilde bahçemizi tanzim etmeye çalışırız.Bu çalışmayı yaparken genel peyzaj bilgileri ile, bazı tavsiyeleri dikkate almalıyız.
HERDEMYEŞİLLER VE YAPRAK DÖKENLER
Çam, Göknar ve Ardıç gibi iğne yapraklı yada kozalaklı bitkiler yıl boyunca aynı formda ve yeşil kaldıklarından ''herdemyeşiller''
olarak adlandırılırlar.Yaprak döken bitkiler ise sonbaharda renk
cümbüşü içerisinde göz zevki oluştururlar ve çiçekleriyle bahçemizde hoş
kokulu bir atmosfer yaratırlar.Kelebek çalısı ve çoğu meyveli türler, bazı kuş türleri için cazip bir ziyaret mekanıdır.Sığla ve akçaağaç türleri, sonbaharda yapraklarını dökmeden önce fevkalade gösterişli renk değişiklikleri oluştururlar.
PEYZAJ TASARIMI
Peyzaj bitkileri doğru
olarak seçilip bilinçli olarak yerleştirildiklerinde, ahenkli renkleri,
büyüklük ve dokuları, çiçekleri ve meyveleri ile evimizi daha çekici
hale getirirler.
Bitkiler durağan değildirler ve durumları büyüme mevsimleri boyunca sürekli olarak değişir.
Bilgili ve deneyimli kişiler bir süs bitkisini seçerken ve yerleştirirken bütün mevsimsel değişimleri gözönüne alırlar.
Peyzaj Tasarımı yaparken;
-Bahçenin ve evin yerleşim planı,
-Güneşin ve rüzgarın yönleri,
-Manzaralı alan,
-Arsanın kurak veya sulak alanda yeralması çok önemlidir.
Çünkü; Ortanca gölge, Oya güneşi seven bitkilerdir.
Manzaraya doğru açılan mekanların önü boylu bitkilerle kesilmemelidir.
Bitki dokuları, gerek dokunma gerekse görme duyumuzu etkiler.Yaprak ve dallanma
özelliklerinin tümü, yani yaprak ölçüleri, rengi, biçimi, alt ve üst
yüzeylerinin görüntüsü, yaprakların sıklığı ve saplarının uzunluğu ve
buna bağlı olarak rüzgarda hareketleri hep dokuyu oluşturan
faktörlerdendir.
Bitki renkleri, insanı en çok etkileyen peyzaj unsurudur.Çok az peyzaj bitkisi sürekli
olarak çiçeklidir.Bununla beraber çalı,çit veya yerörtücü bitkiler sırf
çiçeksiz olduğu için sıkıcı sayılamaz.Tek başına ele alındığında hemen
her çiçek güzel bir renge sahiptir.Fakat bu renk, tasarımdaki diğer
renklerle de uyum içinde olmalıdır.Bu sebeple bitkileri çiçekli iken
seçmeliyiz.
Çiçekli bitkinin arkasında kalan fon çok önemlidir.Örneğin beyaz çiçekli bir kızılcık, Zakkum, Geyikdikeni ,
Lale, Safran yada Zambak bembeyaz bir evin önüne dikildiği takdirde
kaybolur ve istenen görsel etkiyi sağlayamaz.Mor renkli Açelyalar
kırmızı tuğla bir duvarın önüne dikildiklerinde karanlık ve solmuş
görünürken beyaz bir evin önünde çok daha çekici olurlar.
Peyzajda ağaçlar
Peyzajda ağaçlar görsel açıdan toplanmayı sağlayan ''vurgu'' özelliği taşıyabilir, yaprak dökmeyen ağaçlar yere kadar ulaşan dalları ile ''fon'' teşkil edebilir veya evlerin köşelerine dikilen ağaçlar evi ''çerçeveleme'' etkisi yaratabilir.
Ağaçları ön bahçe kenarlarına, ön kapıdan veya evin merkezinden 30 veya45 derece
açı oluşturacak şekilde yerleştirirsek daha samimi ve sıcak bir görüntü
elde etmiş oluruz.
Çim alanlarda kullanılacak ağaçlar, yoğun gölge vermeyen, hafif gölgeli ve derin köklü olmalıdır.
''Melez Servi'' gibi ağaçlar mülkünüzün sınırına sırayla ve sık olarak dikilirse komşulardan ayrı, özel ve mahrem bir alan yaratırlar.
Yanda melez servi örneği
Geniş yapraklı yaprak döken ağaçlar, gölge ağaçlarıdır.Eğer yaz-kış gölge istiyorsanız herdemyeşil türlerden dikmelisiniz.
ÇİÇEK BAHÇESİ DİZAYN TEMELLERİ
-Simetrik veya geometrik bahçe tasarımı;
Peyzaj tasarımlarında, doğrusal çizgiler ve dik açılar kullanılabileceği gibi,
yuvarlağımsı ve düzensiz çizgiler de oluşturabiliriz. Küçük bahçelerde
sınırlılık, açık alanların korunması ve fonksiyonel bir dinlenme
alanının oluşturulması önemlidir.Günümüzde bahçe tasarımlarında
geometrik olmayan düzenlemeler tercih edilmektedir.Lale, Sümbül ve
Zambakların tek çeşit olarak geometrik çiçekliklere dikilmesi güzel bir
görsel etki bırakır.
-Bitkilerin görülebilirliği;
Bahçemizdeki bitkilerin görülebilirliği için uzun boylu olanların arkaya, küçük
çiçeklerin ve bodurların öne doğru ekilerek, güzel bir görüntü
sağlanmalıdır.
-Çiçekleri gruplama;
Değişik renk ve türdeki bitkileri biraraya getirerek renklerle bir ahenk
oluşturabiliriz.Bu yerleşimi düzensizce dağılmış şekilde oluşturarak,
dinamik bir görünüm oluşturabiliriz.Aynı renkte ve farklı büyüklükte
çiçekleri yanyana getirerek de hareketli renk kümeleri oluşturabiliriz.
-Çiçek açma zamanlarının ayarlanması;
Uygun seçilen türlerle, ikbahardan sonbahara kadar sürekli arka arkaya açan
çiçekli bahçeler, tatmin edici bir görüntü oluştururlar.İlkbahardan
sonbahara, uyumlu bir renk görüntüsü ard arda devamlı bir çiçekçilik
için senelik, çok senelik ve soğanlı çiçeklerin yerleşiminin çok iyi tasarlanması gerekmektedir.Böylece sene boyunca hiç çiçeksiz kalmayacak bir bahçe elde edebilirsiniz.
-Çiçek biçimleri;
Zıt yuvarlaklar, sivri ve düzensiz siluetler ile birlikte dramatik bir
görsel etki bırakırlar.Birlikte guruplanmış pek çok başak ve papatya
şekilleri ise monoton bir görüntü verebilir.İyi bir görünüm elde etmek
için Delfinyum başakları ve daha küçükpeygamber çiçeği toplarıyla,
dayanık ve yuvarlak şakayık çiçeklerini biraraya getirebilirsiniz.
BAHÇE SULAMA VE YÖNTEMLERİ
Bitki kökleri toprağa iyice uyum sağlayıncaya kadar en az 2 yıl süreyle düzenli olarak sulanmalıdır.Yağmurlama sistemi en iyi yöntem olmakla birlikte pahalı bir sistemdir.Bu yöntem çok sık dikilmiş yer örtücüleri sulamakta pek etkili değildir.Hortumla sulama etkili ve ucuza malolan bir sulama yöntemidir. Bununla beraber, bu yöntem de yabani otların yayılmasına sebebiyet verebilir.
Yeni dikilmiş bitkiler kökleri toprakla iyice uyum sağlamadığından kolaylıkla kuruyabilirler.Dikimden sonraki ilk mevsimde bitki köklerinde fazla ıslak olmayan hafif bir nemlilik faydalı olacaktır.
Yazın kurak günlerinde susuzluğa dayanıksız olan çalılar, sarılıcı ve yer örtücü bitkiler, yağış durumu da gözönünde tutularak haftada bir sulanmalıdır.
Ağaçlarınkökleri daha derinde olduğundan kuraklıktan daha az etkilenirler.
Kışın toprağın donduğu soğuk bölgelerimizde çalılar kışa kesinlikle susuz girmemelidirler.Toprak bir kere dondumu kökler su alamaz ve ayaz ile kış güneşi bitkileri kurutur.
DİKİM ZAMANI
Dikim için en uygun mevsimler ilkbahar ve sobahardır.Kışı çok sert geçen bölgelerde ilkbaharda dikim uygundur.Böylece bitkiler kışa kadar soğuğa dayanacak şekilde toprağa intibak şansı bulurlar.Toprağın hiç donmadığı, ya da kısa süreli donduğu ılıman bölgelerde ise sonbahar dikimi tercih edilmelidir.Çünkü bu bölgelerde yaz sıcağı yeni bitkilere kış soğuğundan daha fazla zarar verecektir.İklim nasıl olursa olsun yaz dikimi önerilmezse de, kaplı fidan kullanımı ve özenli bakım ile bu kuralın dışına çıkılabilir.
BİTKİ DİKİM VE BAKIMINDA TOPRAK SEÇİMİ
Genel olarak topraklar;
-Kumlu,
-Killi,
-Humuslu olurlar.
Pek çok bitkinin en iyi humuslutoprakta gelişiminini sürdürdüğü gözlemlenmiştir.
Çünkü humuslu topraklar;
Organik maddelerce zengindir.(bitkilerin su ve besin maddelerini daha iyi kullanmasını sağlarlar)
Suyu iyi tutarlar.(suyu bünyelerinde toplar ve bitkinin daha uzun süre sudan faydalanmasını sağlar.)
Gevşek bir toprak çeşididir.(böylelikle drenajları iyi olur ve sulama ile göllenme olmaz.Aynı zamanda kökler gevşek yapı içinde hızla gelişir ve yayılırlar.)
Kumlu topraklar'da gevşek yapısıyla suyu çabuk süzer, drenajı iyidir ancak organik maddelerden fakirdir.
Killi topraklar, ağır ve suyun süzülmesinin yavaş olduğu toprak çeşididir.Islak toprak içinde uzun bir süre kalan kökler çoğu türde kolaylıkla çürür ve bitkinin ölümüne sebep olurlar.
Bütün bahçeler ideal ve istenen toprağa sahip değildir.Bu yüzden ya bahçedeki toprak yapısına uygun bitkileri seçmeli, yada bitkilerin yetişmesine uygun olmayan toprak türlerini, oganik maddeler ve diğer karışımlardan ilave ederek ıslah etmeliyiz.
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
